اتليه تخصصي كودك روناك

گفتگوي مهتاب كرامتي، بازيگر سينما و سفير حسن نيت يونيسف ايران با ليلا حاتمي، هنريشه سينما و فرزند علي حاتمي كارگردان فقيد سينما، درباره استفاده نوزاد از شير مادر

اين گفتگو به درخواست و هماهنگي دفتر يونيسف (صندوق كودكان سازمان ملل متحد) در ايران و اداره سلامت كودكان وزارت بهداشت، انجام شده است. گفتگو در سايت يونسف منتشر شده است.
مهتاب كرامتي: ليلا جان درباره هفته ترويج تغذيه با شير مادر تا به حال چيزي شنيده اي؟

- ليلا حاتمي: نه نشنيده ام. هميشه تبليغات و پوسترهاي تغذيه با شير مادر را در بيمارستان ها ديده بودم. اما نمي‌دانستم هفته‌اي در اين ارتباط و با اين نام وجود دارد.

*مهتاب كرامتي: مردم تو را به عنوان يك بازيگر توانا مي‌شناسند . دليل اينكه امروز ما اينجا هستيم اين است كه تو به عنوان مادر دو فرزند، وظيفه ات را در قبال تغذيه بچه هايت با شير خودت به خوبي انجام دادي و در تمام اين زمان در عين اينكه به خوبي به امر مراقبت و تربيت بچه ها پرداختي به فعاليتهاي شغليت نيز ادامه دادي و حتي به واسطه بازيگري در همين زمان به خوبي درخشيدي. مي خواهيم درباره اين تجربه براي ما صحبت كني.

– ليلا حاتمي: حقيقت اين است كه قبل از بچه اولم دقيقاً مي دانستم مي‌خواهم چه كاري انجام بدهم و قصدم از ابتدا اين بود كه به فرزندم شير بدهم. به همين دليل خودم را آماده كرده بودم. خيلي مهم است كه يك مادر قبل از اين كه بچه را به دنيا بياورد، آماده باشد.

بخشي از اين آمادگي از طريق پزشكي كه به وي مراجعه مي كردم به وجود آمد و بخش ديگر از طريق كتابهايي كه اطرافيان پيشنهاد كرده بودند. البته در اين راه مي توان مستقيما از تجربيات نزديكان نيز استفاده كرد. حتي اگر مادري در شرايطي قرار دارد كه نمي توند از تجربه شخص ديگري استفاده كند مي‌تواند به يك كتابفروشي مراجعه كند و قطعاً كتابهاي معتبري در اين زمينه هست كه مورد تاييد وزارت بهداشت و يا انجمن ترويج تغذيه با شير مادر است و مي‌توان با مطالعه آنها آمادگي كامل را پيدا كرد.

بايد حتماً يك مادر راهكارهاي تغذيه با شير مادر را قبل از دنيا آمدن كودك بداند. با به دنيا آمدن بچه مشغوليت مادر به شدت زياد مي‌شود و ديگر وقتي براي آموختن نمي ماند. به خصوص درباره شير مادر كه من تبليغات آن را زياد ديده بودم. من بايد اعتراف كنم كه بيشتر اين تبليغات رادر خارج از كشور ديده بودم. در داخل كشور خيلي متوجه تبليغات براي تغذيه با شير مادر نبودم.

*كرامتي: ليلا جان تو كار مي‌كردي و با اينكه به فرزندانت شير مي‌دادي اما هيچ وقفه‌اي در كارت ايجاد نشد. بيشتر توضيح مي دهي؟

-ليلا حاتمي: من خيلي انگيزه داشتم كه هم كار بكنم و هم به بچه شير خودم را بدهم. اگر هر فردي كاري را با انگيزه انجام دهد حتماً موفق مي‌شود. من از ابتدا تصميم داشتم فرزندانم از شير خودم استفاده كنند. بنابراين وسايل مورد نياز آن مانند شيردوش را تهيه كردم . در اين مدت در زمانهايي كه نمي توانستم حضورا به فرزندانم شير بدهم، سعي مي كردم آنها با شير دوشيده شده خودم تغذيه شوند تا از نعمت تغذيه با شير مادر برخوردار باشند. مي دانستم شير مادر براي فرزند يك تغذيه بسيار مناسب محسوب مي‌شود و به نوعي يك واكسن است.

البته بايد بگويم يكي از وسايلي كه براي شير دادن به من كمك زيادي كرد اين كوسن ها يا بالشت‌هاي مخصوص شيردهي بود.كه يك نيم دايره‌ هلالي شكل است و بچه روي آن قرار مي‌گيرد. اين وسيله بهترين وضعيت را براي شيردهي به وجود مي‌آورد. به نوعي مادر و بچه را در وضعيت خوبي قرار مي‌دهد. اين وسيله بسيار خوبي بود كه بين من و دوستانم كه تازه مادر شده بودند، شايد نزديك به شش دست چرخيد و هر دفعه هر مادري آن را دوباره با پنبه پر مي‌كرد و استفاده مي‌كرد. ديگه كهنه شده بود.(خنده)البته مادران مي توانند در منزل خودشان به راحتي اين بالشتك ها را در اندازه مناسب با شير خوارشان آماده كنند.

اين وسيله‌اي است كه مي‌توان به راحتي حمل كرد. سر كار هم همين طور. به دليل اينكه نقشم به گونه‌اي بود كه بايد سر صحنه حضور پيدا مي‌كردم من به خانه مي آمدم و دوباره سر صحنه بر مي گشتم. من چهار فيلم را به اين شكل كار كردم.

سر فيلم “هر شب تنهايي” كه در مشهد بوديم در حرم امام رضا(ع) در آن هواي گرم به ياد دارم كه شيرم را مي دوشيدم و براي ماني مي‌فرستادم به هتل و مدام مي‌ترسيدم كه به دلايل شرايط آب و هوايي شير در راه خراب شود.

ولي اگر اين وضعيت ويژه نباشه يعني يك مادر كارمند باشد و صبح به سر كار برود، مي تواند در ساعت معيني به منزل بيايد، برنامه ريزي كند تا فرزند وي از شير مادر ا استفاده كنند. مادر شاغل مي تواند براي ساعاتي كه در منزل نيست، شير خود را دوشيده و در يخچال يا فريزر نگهداري كند، تا فرزندش در هنگام گرسنگي در اين وضعيت نيز از نعمت شير مادر برخوردار باشد.

كرامتي: قطعاً خانواده در بزرگ كردن و زمان شيردهي به تو كمك كردند. درباره همياري همسر، مادر، خانواده و يا اطرافيانت صحبت مي‌كنيد؟

-حاتمي: بله من كمك خيلي زيادي داشتم. همسرم به من خيلي كمك كرد. كاملاً نياز است كه به يك مادر كمك شود. هر لحظه از بزرگ كردن كودك سختي‌هاي خاص خود را دارد و بايد اين شرايط را درك كرد. به همين دليل خيلي مهم است اطرافيان خود را جاي مادري كه بچه‌دار شده است بگذارند.

من بيشتر سر عسل فرزند دومم به اطلاعات كاملتري رسيده بودم. خواهر همسرم هم خيلي با من همكاري مي كرد. البته خيلي مهم است كه مادر شير ده اجازه دهد به وي كمك كنند. چون شايد دراين وضعيت حساس باشد و فكر كند اطلاعات لازم را دارد اما بايد بداند اگر همه چيز مانند خواسته وي نشود مهم نيست كمي اجازه دهد ديگران وارد شوند و كمك كنند. به اين شكل حال مادر و فرزند خيلي بهتر مي‌شود.

*كرامتي: قطعاً در اين زمان ممكن است براي يك مادر سئوالاتي ايجاد شود. چه‌ كسي بيشتر كمكت مي‌كرد و از كجا اطلاعات به دست مي‌آوردي؟

- حاتمي: يكي از دوستانم و خواهر همسرم خيلي به من كمك كردند. اطلاعات زيادي داشتند و من به آنها اعتماد داشتم. به غير از كتاب اين افراد به من كمك زيادي كردند. شايد خيلي از مواقع خجالت مي‌كشيدم وقت و بي وقت به دكتر زنگ بزنم و سئوالاتم را مطرح كنم اما اين دو نفر هميشه در دسترس بودند.

مادر بايد به مراقبت و تغذيه خودش هم توجه كند و نكته مهم اين است كه مادر چه غني و چه فقير قادر به شير دهي به فرزندش است و حتي اگر خانواده‌اي در شرايط مالي خوبي نباشند، باز هم مي‌توانند با استفاده از مواد غذايي در دسترس تغذيه مناسبي را براي مادر فراهم كنند. مادر بايد بداند در صورتيكه الگوي صحيح تغذيه اي را رعايت كند، با هزينه اي كم خواهد توانست، مواد مغذي را براي خودش و شير دهي موفق كودكش فراهم آورد.

* كرامتي: با نوع شغلي كه داريد مي‌توان گفت، براي اطرافيان يك الگوي مناسب در زمينه ترويج تغذيه با شير مادر هستيد. تا به حال كسي را به اين كار ترغيب كرديد؟

- حاتمي: بله يك سري از دوستان من مي گفتند كه ما با بچه‌دار شدن كارمان را رها مي‌‌كنيم كه من معتقد بودم نبايد اين كار را بكنند. بعد از شش ماه تا يك سال دوباره مي‌توانند به سر كار برگردند. چرا بايد كار را رها كنند. اگر برنامه ريزي درست باشد حتماً مي‌توان به نتيجه مناسب رسيد.

بيشتر اين اتفاق از اطلاعات نادرست است واگر بدانند راه حلي مناسب براي اين موضوع هست حتماً انجام مي‌دهند.خيلي مهم است مادري كه بخواهد شير دهد اين موضوع را بداند كه قرار نيست از ديگر فعاليت‌هاي زندگي دور شود و فقط در خانه بنشيند.
خصوصاً در ارتباط با شيردوشي، نگهداري و ادامه دادن به خيلي ها كمك كردم. من وسايلم را در اختياردوستانم كه تازه بچه دار شده بودند قرار دادم.

شير دادن كار مقدسي براي يك مادر است. اگر مادران تجربيات خود را به ديگران منتقل كنند و بگويند چقدر شرايط راحتي در اين زمان داشتند. قطعاً تعداد فرزنداني كه از شير مادر تغذيه مي‌كنند بيشتر مي‌شود و اين خيلي مفيد است.

البته نبايد در مورد تغذيه با شير مادر وسواس اضطراب آميز به خرج داد. من خودم در مواقعي دچار وسواس شدم و بچه‌هايم اذيت شدند. اما مادران بدانند كه بايد راحت تر با موضوع برخورد كنند. بايد راهي را انتخاب كنند كه براي مادر و فرزند راحت باشد تا در آرامش قرار بگيرند.

* كرامتي: به نظر خودت بهترين راه هاي ارتباطي و رسانه اي براي ترويج تغذيه با شير مادر كدامند؟

حاتمي: پوسترهايي كه تغذيه با شير مادر را ترويج مي‌كنند هميشه در بيمارستانها يا مراكز بهداشتي ديده مي شود. اما بهتر است راه‌هايي براي زناني كه مشغله كاري دارند و مي‌خواهند به فرزندانشان هم شير دهند در اين پوسترها مشخص شود. اين چيزي است كه كم داريم و درباره آن حرف نمي‌زنيم. بايد درباره اين مسائل بيشتر در رسانه اي مانند راديو صحبت شود، در مجله هايي كه عموم مردم مطالعه مي‌كنند يا رسانه‌هاي جمعي. پوسترهايي كه نصب مي‌شود فقط به فوايد شير مادر اشاره نكنند بلكه راه حل براي تسهيل آن ارائه دهند.

يكي از روانشناسان در اين باره مي گويد:

معمولا تا يك سا لگي كودك بايد كاملا در دسترس مادر باشد. مادر بايد صداي او را بشنود و به راحتي متوجه تقلا و احساس نياز او شود .ازيك سالگي به بعد اين تغيير ، به روحيه كودك بستگي دارد . همه كودكان به راحتي قبول نمي كنند كه اتاق مادر را ترك كنند يا از او دور شوند .

از قالبهاي سنتي و قالبهاي غربي كه گاهي با فرهنگمان همخواني ندارد بايد جدا پرهيز كنيم. بايد ببينيم فرزندمان چه شخصيتي دارد. آيا مي پذيرد يا مي ترسد و گريه مي كند و وحشت زده مي شود ؟

اگر چنين است مادر بايد در اتاق كودك بخوابد . اينها مواردي نيست كه ازنظر سني زمان مشخصي داشته باشد، يعني بگويم حتما راس دوسالگي بايد كودك را در اتاق جداگانه بخوابانيم. بايد در اين باره بايد انعطاف داشت!

برخي از كودكان با بالاتر رفتن سنشان توانسته اند از مادر جدا شوند وحتي در بعضي از فرهنگها ، بچه ها در هفت سالگي توانسته اند اتاق جداگانه را بپذيرند.

بايد از افراط و تفريط بپرهيزيم، يعني نه از بدوتولد فرزند را از مادر جدا كنيم و نه اجازه دهيم تا هفت سالگي در كنار مادر بخوابد.

درفرهنگ ما معمولا بچه ها در سه سالگي اين جابه جايي را بهتر مي پذيرند ولي استثناء هم وجود دارد. يعني همان طور كه بزرگسالان با هم تفاوت دارند، كودكان نيز با هم متفاوتند و رفتارشان با يكديگر فرق دارد.

مثلا برخي از بچه ها خيلي ديرتر اين جابه جايي را مي پذيرند. در مورد اين كودكان به والدين توصيه مي شود كه اگر فرزندتان حاضر نيست جدا از شما بخوابد، بهتراست شما در اتاق اوبخوابيد و نگذاريد كه اودر اتاق شما بخوابد و عادت كند و جدا كردن او از خودتان به يك مشكل تبديل شود. كاملا آزادانه در اتاق او بخوابيد، برايش داستان بگوييد و نوازشش كنيد، زيرا كودكان از سنين پايين به همدم نياز دارند.

براي كودكان پيش از سن دبستان، قبل ازآنكه به خواب بروند، در اتاق خودشان داستان مي گوييم و نوازششان مي كنيم و بعد به اتاق خودمان مي رويم. در اين حالت بچه ها اصرار زيادي دارند كه حتما بايد فردا شب هم پيش من باشيد و تا صبح بمانيد. در اين صورت نبايد اصراركنيم كه حتما بايد جدا باشيم. به او بگوييد كه يكي دوبار ديگر هم مي آيم ودر اتاقت مي خوابم.

براي ديدن عكس هاي بيشتري از كودكان كليك كنيد